Bağlanma Stillerinin ve Benlik Saygısının Yeme Davranışları Üzerindeki Etkisi
Dünya genelinde özellikle son yıllarda sağlıksız yeme davranışları oldukça artmaya başlamıştır. Duygularımız yeme davranışlarının oluşumu ve sürmesi açısından önemli bir işleve sahiptir. Yaşam içerisinde birçok duygu hissetmekte ve deneyimlemekteyiz. Deneyimlediğimiz bu olumlu ve olumsuz duygular, yeme alışkanlıklarımızın oluşumunu etkilemektedir. Bu açıdan besin tüketimi yalnızca biyolojik ihtiyaçlarımız için değil aynı zamanda psikolojik ihtiyaçlarımızada hizmet eden bir işleve sahiptir. Özetle, duygu durumumuzun yeme davranışlarının oluşumunda ve sürmesinde doğrudan bir etkisi olduğunu söylemek mümkündür. Bu yazıda yeme davranışları duygular, bağlanma stilleri ve benlik saygısı ile ele alınarak incelenecektir.
Doğduğumuz andan itibaren fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarımız bakım veren kişi tarafından karşılanır. Bu ihtiyaçların karşılanması veya karşılanmaması bakım veren ve çocuk arasındaki bağlanma ilişkisinin oluşumunda oldukça etkili bir rol oynar. Eğer bakım veren ile çocuk arasında sağlıklı bir ilişki kurulursa güven ve mutluluk hissi, sağlıksız bir ilişki kurulursa kaygı, korku, öfke gibi olumsuz duygular hissedilir 1. Ainsworth’e göre çocukluk döneminde üç tür bağlanma stili geliştirebiliriz. Bunlar; güvenli, kaygılı ve kaçıngan bağlanma stilleridir 2. Geliştirdiğimiz bağlanma stillerinde çocukken ihtiyaçlarımızla ne kadar ilgilenildiği, ne kadarının karşılandığı etkili olur ve çocukluk döneminde oluşturduğumuz bu bağlanma, yetişkinlik döneminde de devam eder. Yetişkinlik döneminde diğer bireylerle nasıl iletişim kurduğumuz bağlanma stillerimiz ile oldukça ilişkilidir.
Son dönemlerde yapılan yeni çalışmalar bağlanma stillerinin yeme davranışları üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu göstermeye başlamıştır. Örneğin; Faber ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada düzensiz yeme davranışları ve güvensiz bağlanma arasında doğrudan ilişki olduğu bulunmuştur 3. Yapılan diğer çalışmalar ise benlik saygısının yeme davranışları üzerinde bir etkisi olduğunu göstermektedir. Benlik saygısının oluşumu bireyin kendisine yönelik nasıl bir tutum içerisinde olduğuyla ilişkilidir 4. Sağlıksız – düzensiz yeme davranışları benlik saygısından direkt olarak etkilenmektedir. Düşük benlik saygısı, sağlıksız yeme davranışları için başlı başına bir risk faktörüdür ve sağlıksız yeme davranışlarında sıkça görülen psikolojik faktörlerden biridir. Gander ve arkadaşları yaptıkları çalışmada, bireylerin bağlanma stillerinin benlik saygısını doğrudan etkilediğini ve bu etkinin sağlıksız yeme davranışlarını da ortaya çıkardığını belirtmiştirler 5.
Yapılan pek çok araştırma bulgularına göre, benlik saygısı ile kısıtlayıcı ve duygusal yeme davranışları arasında bir ilişki bulunmaktadır. Benlik saygısının artması sağlıksız yeme davranışlarını azaltırken, benlik saygısının düşmesi kısıtlayıcı ve duygusal yeme davranışlarına yol açabilmektedir 6,7,8. Araştırma sonuçlarına göre yüksek benlik saygısının sağlıksız ve düzensiz yeme davranışları için koruyucu bir işleve sahip olduğunu söylenebilir.
Yeme davranışlarını bağlanma stilleri açısından değerlendirdiğimizde ise kısıtlayıcı ve duygusal yeme davranışlarının güvenli bağlanma ile negatif yönde ilişkili ve korkulu, saplantılı bağlanma ile pozitif yönde ilişkili olduğunu görmekteyiz. Bu sonuçlara göre, bireylerin korkulu ve saplantılı bağlanma stiline sahip olması sağlıksız yeme davranışlarını arttırırken, güvenli bağlanma stilini sahip olmaları sağlıksız yeme davranışlarını azaltan bir işleve sahiptir 3,9,10,11.
Psikanalitik kurama göre, bakım veren ile çocuk arasında güvenli bağlanma stili oluşmadığında, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bireylerin içsel dünyalarında çeşitli çatışmalar meydana gelmeye başlar ve bireyler en kolay denetim sağlayabilecekleri alan olan kendi bedenlerine yönelme eğilimini gösterirler. Bu nedenle içsel dünyada yaşanan çatışmalar ve bireyin eksikliğini hissettiği şeyler sağlıksız yeme davranışlarının oluşumuna ve sürmesine yol açabilir 12.
Kendinizde sağlıksız – düzensiz yeme davranışlarınız olduğundan şüpheleniyorsanız bir uzmandan destek alabilirsiniz.
