Mükemmeliyetçilik Nedir?
Mükemmeliyetçilik, kişinin kusursuzluk ve mükemmellik için çabalama kaygısıyla karakterizedir. Kişiler genellikle kendileri için yüksek standartlar belirler. Bu yüksek standartlar ve kusursuzluk anlayışı kişilerin artmış huzursuzluk ve endişeli hissetmelerine yol açar. Genellikle öz değer ve öz saygılarını belirledikleri yüksek standartlara ne kadar ulaşabildiklerine göre şekillendirme eğiliminde olurlar. Mükemmeliyetçilik artmış hale geldiğinde ve kişinin işlevselliği, olumlu duyguları sürdürebilmesi veya ruh sağlığı büyük bir ölçüde olumsuz etkilenir.
Mükemmeliyetçilik Belirtileri Nelerdir?
- Yüksek standartlar belirleme ve belirlenen standartlara nadiren ulaşma
- Artmış başarısızlık korkusu
- Yapılacak işe başlamakta güçlük çekme – erteleme davranışları
- Gerçekleşen başarılardan yeterince tatmin olamama
- Başkalarının kendileri hakkındaki düşüncelerine artmış önem verme
- Hata yapmaya yönelik artmış korku
- Her şeyin kusursuz ve belirli bir düzende ilerlemesini isteme
- Artmış öz eleştiri
- Ya hep ya hiç düşünce stiline yatkınlık (yaptıklarım kusursuz olmalıdır, hata yapmamalıyım, bir başarısızlık bile büyük bedeller ödetebilir)
- Karar vermekte güçlük çekme
- Başarısızlıklara yönelik artmış odak
- Artmış yetersizlik duygulanımı
Mükemmeliyetçi Kişiliğin Oluşumunda Neler Etkilidir?
Aile ve Kişinin Yetiştiği Ortam
Ailenin ve kişinin yetiştiği ortamın başarıya yönelik bakış açısı ve başarının nasıl idealize edildiği mükemmeliyetçi kişilik oluşumunda etken faktörlerden biridir. Özellikle ailesel onayın başarıya bağlı olduğu aileler mükemmeliyetçi kişilik oluşumu için önemli bir risk faktörüdür.
Kişilik Özellikleri
Kişinin öz değer ve öz sevgisini başardıklarında araması, kendine yönelik artmış eleştirilerde bulunması, hata yapmaya yönelik esnekliğinin olmaması kişiyi mükemmeliyetçi kişilik yapılanmasına yaklaştırabilmektedir.
Geçmişte Deneyimlenen Başarı & Başarısızlıklar
Kişinin geçmişte çoğu deneyiminde başarısız olması veya çok az neredeyse hiç başarısızlık yaşamaması mükemmeliyetçiliğe yönelik yakınlık oluşturabilir.
Çevreyle Kıyaslama
Kişinin kendini çevresindeki diğer insanlarla kıyaslaması ve kendisine bu doğrultuda gerçekleştirilebilir hedefler koymaması mükemmeliyetçiliği tetikleyen durumlar arasında yer almaktadır.
Düşük Öz Saygı ve Öz Sevgi
Kişilerin kendilerine yönelik saygı ve sevgilerini bir tek başardıklarında ve standartlarına ulaştıklarında hissetmeleri bu doyumu yaşayabilmenin tek yolunun mükemmelliğe ulaşmak olduğuna yönelik yanlış bir inanç sistemi geliştirebilirler.
Mükemmeliyetçiliğin 2 Temel Türü
Mükemmeliyetçilik günümüzde ikiye ayrılmaktır. Bunlar olumlu ve olumsuz mükemmeliyetçiliktir.
- Olumsuz mükemmeliyetçilik, kişinin kendisine gerçekleştirilemez yüksek standartlar belirlemeye devam etmesi ve bu standartlara ulaşmak için artmış çabalamasıdır. Kişiler burada öz değerlerini bu standartlara ve başarılarına yönelik belirleme eğiliminde olurlar. Standartlara ulaşılamadığında artmış bir suçlama ve yetersizlik hisleri oluşmaya başlar. Yapılan işte tamamen hatasız ve kusursuz olmaya odaklanır.
- Olumlu mükemmeliyetçilik, kişiler gerçekçi ve ulaşılması mümkün olan hedefler belirlerler ve standartlarını buna göre şekillendirirler. Benliklerini ve öz değerlerini başarıları üzerinden tanımlamazlar. Başarılı olmak ve mükemmele ulaşmak için çaba sarf ederken dengede kalabilirler. Bir şeyin tamamen kusursuz olamayacağını bilirler, ancak ellerinden gelenin en iyisini yapmak için çaba sarf ederler.
Mükemmeliyetçi Olmak Hangi İşlevsel Baltalanmalara Yol Açar?
- Sosyal olarak kendini izole etme
- Başarısız olmaya yönelik artmış korku
- Hata yapmamak ve başarısız olma ihtimalinden yeni şeyler denememe
- Huzursuz ve gergin hissetme
- Mide sorunları, baş ağrısı, uyku problemleri
- Artmış erteleme davranışlarında bulunma, sorumlulukları aksatma – yerine getirememe
- Artmış yetersizlik duyguları
- Kendini başkaları ile kıyaslama ve düşük öz değer ile mücadele etme
Artmış Mükemmeliyetçiliği Yönetebilmek
Yapılan araştırmalara göre, kişilerin kendilerine gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler belirlemesi, yapılmak istenilenlerin hepsini aynı anda yapmaya çalışmak yerine küçük parçalara ayırarak ve planlayarak çalışması, öz değer gelişimi üzerine çalışması mükemmeliyetçiliği yönetmekte yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda mükemmeliyetçiliği tek başınıza yönetmekte zorluk çekiyorsanız psikolojik destek alabilirsiniz. Ücretsiz ön görüşme ve tedavi planı için bize ulaşabilirsiniz.