Zihinsel Esneklik Nedir? Zihinsel Esnekliği Arttırmanın 4 Yolu
Zihinsel esneklik bireylerin karşılaştığı yeni durumlar ve koşullar karşısında uyum sağlama ve davranış geliştirme becerisi ile karakterizedir. Zihinsel esneklik bireylere:
- Düşüncelerini analiz etme,
- Karşılaşılan yeni olayları analiz etme,
- Karşılaşılan durumlara uyum sağlama,
- Etkili baş etme mekanizmaları oluşturma bakımından fayda sağlar.
Yapılan araştırmalara göre zihinsel esnekliğin varlığı bireyleri depresyon, kaygı, panik bozukluk gibi psikolojik problemlerden koruyucu bir işleve sahiptir. Aynı zamanda zihinsel esnekliğe sahip bireyler, zihinsel esnekliği düşük olan bireylere kıyasla daha işlevsel stres yönetimi sağlayabilmektedirler.
Zihinsel esnekliğin en önemli özelliklerinden biri bireylerin aynı durumlar karşısında uzun vadede kişiye yarar sağlamayan davranışları sergilemeleri yerine sorun çözücü davranışlara baş etme mekanizmalarını kullanarak daha hızlı yönelmelerini sağlamasıdır. Unutmamak gerekir ki, zihinsel esneklik öğrenilen ve zaman içerisinde gelişen bir mekanizmadır.
Zihinsel Esnekliğin Diğer Önemli Özellikleri:
- Zihinsel esnekliğe sahip bireyler yeni ve çözülmesi zor durumlarla karşılaştıklarında baş etme mekanizmalarını işlevsel şekilde kullanabilirler
- Karşılaştıkları durumları ve olayları farklı bakış açılarından değerlendirebilirler
- Stresli olaylar karşısında hızlı çözümler üretip, davranış sergileyebilirler
- Hatalarını analiz etme ve çözümleme konusunda kendilerine karşı daha esnek olabilirler
- Düşüncelerini analiz etme ve ifade etmede zorlanmazlar
- Olumsuz duyguları daha etkili şekilde yönetebilirler
- Zorlu yaşam olayları ve hayatta değişen olumsuz koşullara karşı dirençleri daha yüksek olur
Zihinsel Esnekliği Arttırmanın Yolları
- Yaşanılan olaylar karşısında duygu ve düşüncelerin farkına varmak, üzerine yoğunlaşmak ve farkındalık kazanmak zihinsel esnekliği arttırmanın en önemli yöntemlerinden biridir. Kişinin duygu ve düşüncelerine yönelik farkındalık kazanması zihinsel esnekliği arttırmasının yanı sıra stres ve kaygıyı daha etkili şekilde yönetmesini sağlar.
- Nefes egzersizleri ve kas gevşetme teknikleri uygulayarak kişinin kendi bedenini tanıması ve zorlu yaşam olayları esnasında bu teknikleri kullanarak bireylerin şu anda kalabilmesi de zihinsel esnekliği arttırdığı bilinmektedir.
- Olaylar karşısında farklı bakış açılarından bakabilmeye dair düşünce pratikleri yapmak ve sosyal destek mekanizmalarından yararlanmak zihinsel esnekliği arttırmaktadır. Bu sayede bireylerin analiz yeteneğini gelişirken aynı zamanda farklı olaylar karşısında daha işlevsel çözüm yolları arama becerileri de gelişmektedir.
- Hayatta yaşanan belirsizliklere karşı tölarans geliştirmek, kısır döngüye sokan davranışlar yerine sorun çözücü davranışlara yönelmek, kaçınma ve kısıtlayıcı davranışlardan uzak durmak, olumsuz duyguların geçici olduğunu bilmek zihinsel esnekliği arttırmakta önemli olan diğer adımlardan biridir. Bunları tek başınıza yapmakta güçlük geçiyorsanız, bizlere ulaşarak ön görüşme planlayabilir ve terapi sürecinde neler yapılabileceğini dair görüşme sağlayabilirsiniz.
Zihinsel esneklik bireylere olumsuz durumlarla daha etkili baş etmelerine olanak sağlar. Bu nedenle kişiler olumsuz duygu ve düşüncelerin etkisinden daha hızlı çıkarak, kendilerini kısır döngüye sokacak davranışları engellemişler olurlar. Bu nedenlerle zihinsel esnekliğin hayatımızdaki rolü oldukça önemlidir.
Unutmamak gerekir ki zihinsel esneklik zaman içerisinde oluşan sürekli değişen ve gelişen bir yapıdadır. Bireyler zaman içerisinde zihinsel esnekliği kendi başlarına sağlayabilirken kimi durumlarda sağlamakta güçlük çekebilirler. Sizde zihinsel esneklik sağlamakta güçlük çekiyorsanız, zihinsel esnekliğinizi arttırmak için bize ulaşabilirsiniz.
Kaynakçalar
Canas J.J., Fajardo I., Salmeron L. (2006). Cognitive flexibility. International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors
Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The Cognitive Flexibility Inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity.
